Το μήλον της έριδος του Ζαχαρία Καραταράκη

Το μήλον της έριδος

του Ζαχαρία Καραταράκη

Αναμφισβήτητα το μήλο είναι ένα φρούτο εύγευστο και αρωματικό, με όμορφα χρώματα που αυλακώνουν τη σάρκα του. Στα παιδικά χρόνια συνδέονταν με το μυθικό τόπο, τους Ποτάμους, απ’ όπου καταγόταν ο θετός πατέρας. Από κει ερχόταν μαζί με τα καρύδια για να με κάνει όλο καμάρι, απέναντι στ’ άλλα παιδιά, που με ευγνωμοσύνη δέχονταν μια φέτα. Αργότερα, απέκτησε άλλες ιδιότητες. Στις θρησκευτικές αφηγήσεις ήταν η αιτία της απώλειας του Παραδείσου. Η ομορφιά του δελέασε την Εύα που το δάγκωσε και εξαπάτησε τον αφελή Αδάμ, για να ακολουθήσει η Έκπτωση και να μεταβληθεί η ζωή σε κατάρα. Μόνο με μετάνοιες, προσευχές και γονυκλισίες ίσως θα κατόρθωναν μερικοί να ξαναβρούν τον πολυπόθητο Παράδεισο.

Ακολούθησε η αρχαία μυθολογία, όπου πάλι το μήλο στάθηκε αφορμή να σκοτωθούν τα ελληνικά νιάτα στην Τροία για να πάρουν πίσω την Ωραία Ελένη. «Το μήλον της Έριδος» χαρίστηκε στη Θεά του Έρωτος, την Αφροδίτη, και κείνη έδωσε ως αντίδωρο στον κριτή των καλλιστείων, τον Πάρη, την Ελένη. Της άναψε τη φλόγα του έρωτα και ακολούθησε τον όμορφο Ανατολίτη, αφήνοντας πίσω το βασιλιά σύζυγο και τη χαριτωμένη τους κορούλα.

Όλα αυτά και άλλα πολλά τα ήξερα καλά και πάντοτε, όταν με τα δόντια μου τραγάνιζα την εύγεστη σάρκα ενός μήλου, είχα το φόβο αυτού του μαγικού και πονηρού φρούτου, που συσσώρευσε τόσα κακά στον πολύπαθο άνθρωπο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Το ανεξήγητο για μένα ήταν, γιατί μετά την απάτη ο Αδάμ δεν καταλογίζει στην Εύα το κακό που του έκανε και όχι μόνο την παίρνει από το χέρι και μπαίνει στα βάσανα του κόσμου, αλλά και σήμερα στη μαντινάδα οι ερωτευμένοι Κρητικοί ορκίζονται στην αγάπη τους:

«Στην πόρτα τση Παράδεισος δα στέκω ν’ ανιμένω
κι’ α’ δε σ’ αφήσουνε να μπεις μουδέ κι’ εγώ δε μπαίνω».

Αλλά και γιατί ο Μενέλαος με άνεση συγχωρεί την Ελένη και την παίρνει μαζί του στη Σπάρτη μετά την Άλωση της Τροίας;

Έπρεπε να πάθω για να μάθω.

Ανυποψίαστος βρέθηκα με μια φίλη μου, να πίνομε τον καφέ μας και να αναλύομε τα μυστήρια του κόσμου στο καλαίσθητο κέντρο που κάποιος ευφυής και υποψιασμένος Ανωγειανός έχει ονομάσει «Το μήλον της Έριδος». Στην ωριμότητα της ηλικίας προφανώς θεωρούσα μυθεύματα, όσα περί μήλου αφηγούνταν ο Βιβλικός μύθος και η Ελληνική μυθολογία και το χωριό Ποτάμοι το είχα γνωρίσει και δεν μου  ενέπνεε κάτι μαγικό. Αισθάνθηκα ξαφνικά μια ιδιαίτερη δόνηση από την ομορφιά του χώρου και την εξαιρετική γεύση του καφέ για να βρεθώ ξαφνικά σε μια ιδιόμορφη κατάσταση πνευματικής παράκρουσης. Έβλεπα χωρίς να βλέπω και έχασα την αίσθηση της πραγματικότητας. Βρέθηκα σ’ έναν  ανθισμένο κήπο, με κελαϊδήματα πουλιών και ήχο νερών, που κυλούσαν ήρεμα. Απόμακρα ακουγόταν ο ήχος μιας λύρας σε παθητικούς ρυθμούς και μια φωνή που θρηνούσε τη χαμένη αγάπη. Περίεργα δένδρα με λεπτό κορμό λυγίζονταν στο ελαφρύ αεράκι. Κάπου στο βάθος μια μορφή με καλούσε. Έπαιζε και κινούνταν χορευτικά πίσω από τους κορμούς των δένδρων και καθώς άπλωσε το χέρι της αισθάνθηκα να με παρασύρει χωρίς να μπορώ να αντισταθώ. Πήρε το χέρι μου και βρεθήκαμε μακριά από τον κόσμο. Μια όμορφη μηλιά με κόκκινα μήλα χαμήλωσε τα κλαδιά της και μας σκέπασε τρυφερά. Εκείνη γλυκογελώντας πήρε ένα μήλο, το δάγκωσε και, φιλώντας με, άφησε τον γλυκό χυμό να βρέξει τα χείλη μου. Μου ψιθύριζε στ’ αυτί και μου τραγουδούσε ένα παραμύθι όμορφο και παράξενο. Αισθάνθηκα να τρεμοπαίζει ο κόσμος και είχα την αίσθηση ότι ο λόγος της ήταν εξίσου γοητευτικός με του Πλάτωνα, του Θουκυδίδη, της Σαπφούς και του Ερωτόκριτου. Τα λόγια της στάλαζαν στην ψυχή μου και το βλέμμα μου ακουμπούσε στον κόρφο της που πάλλονταν ήρεμα. Προσπαθούσα να δω τη μορφή της και κείνη άλλαζε και έπαιρνε όλες τις όψεις που κατά καιρούς είχαν μαγέψει την όρασή μου. Το σώμα της σκιρτούσε και γέμιζε πολύχρωμα λουλούδια με ασυνήθιστη ευωδιά. Ήταν μαζί πολλές κι αστοχημένες  μνήμες, αλλά αδυνατούσα να δω καθαρά.

Με ξάφνιασε η φωνή της φίλης μου που ρωτούσε, αν τελικά συμφωνώ με αυτό που πρότεινε. Δεν είχα ακούσει τίποτα, αλλά απάντησα καταφατικά και επιστρέφοντας στην πραγματικότητα άναψα ένα τσιγάρο και συνέχισα να πίνω τον καφέ μου χωρίς να πω τίποτε για την περίεργη οπτασία που είχα ζήσει. Της μίλησα για το τελευταίο βιβλίο που είχα διαβάσει.

«Στο μήλον της Έριδος», έκτοτε, έχουμε πολλές φορές βρεθεί με φίλους. Είναι ένας όμορφος, ήσυχος χώρος. Προσπαθώ να αναστήσω εκείνη τη μαγική εικόνα, αλλά δεν το κατορθώνω. Βρίσκω, όμως, πάντοτε κάποιες αιτίες για να ξαναβρεθώ στη ζεστή και απόκεντρη γωνιά. Ξέρω πως, ίσως, ποτέ δεν θα αποκαλυφθεί το μυστικό του μαγευτικού χώρου, όμως ευγνωμονώ τη στιγμή που μου χαρίστηκε και φυσικά προσπαθώ  συχνά να χαϊδέψω κάποιο κόκκινο μήλο βέβαιος ότι διαθέτει μαγική δύναμη και θα κατορθώσω κάποτε να προκαλέσω ην έκπληξη. Άλλωστε  χωρίς την προσδοκία της έκπληξης το νόημα της ζωής συρρικνώνεται και μειώνεται η χαρά και η ηδονή. Απομένει μια καθημερινότητα ανούσια και η ζωή δεν μετατρέπεται σε βίο. Χάνονται οι χυμοί, νεκρώνονται οι αισθήσεις, ιδιαίτερα οι ερωτικές. Η αφή, η όσφρηση και η γεύση. Απομένει η όραση και η ακοή με την ψυχρότητα και τη χρησιμοθηρία τους. Μας βοηθούν να ζήσουμε δεν αλλάζουν, όμως, τη σύσταση της ύπαρξής μας. Στερούνται από εκείνη τη μαγεία που δίνει σάρκα στ’ όνειρο και ανοίγει την πόρτα του Παραδείσου. Οι υποτιμημένες αισθήσεις τροφοδοτούν τις ηδονικές απολαύσεις. Κι αυτό το ήξεραν καλά οι βιβλικοί πατέρες και οι δημιουργοί των μύθων που επέλεξαν το μήλο ως επικίνδυνο, γιατί ακριβώς μας χαρίζει ηδονικές απολαύσεις. Και φυσικά το γνώριζε ο ευφυής Ανωγειανός που έδωσε το όνομά του στο καλαίσθητο στέκι της πλατείας Κοραή, όπου ακόμα λειτουργεί το θαύμα. Ίσως πάλι ως λάτρης του Ερωτόκριτου γνώριζε ότι η Αρετούσα έστειλε στον άρρωστο αγαπημένο της μήλα και εκείνα τον γιάτρεψαν, όπως υπεύθυνα δηλώνει ο Κορνάρος:

«Μέσα σε τούτο τον καιρό κ’ ημέρες που περνούσα
τέσσερα μήλα δίφορα ηύρεν η Αρετούσα,
πέμπει και κανισκεύει τα εις τ' άρρωστου τη μάνα, κείνα εγεννήκασι  γιατροί και κείνα τον εγιάνα».

 Δεν ξέρω όμως αν η μαγική τους δράση οφειλόταν στο ότι ήταν δίφορα ή επειδή τα έστειλε μια ερωτευμένη γυναίκα και όπως όλοι γνωρίζουμε ο έρωτας όχι μόνο άρρωστους, αλλά και νεκρούς ανασταίνει.